Przetargi.pl
Zamówienia publiczne w praktyce - strona nr 12

Wydawnictwo SYGMA, Wrocław 2003 - ISBN 83-85673-05-9 - Zamówienia publiczne w praktyce - strona nr 12

Spis treści

Kosztorys inwestorski

Wprowadzony zapis art. 35 ust. 2a w brzmieniu ustalonym przez ustawę z dnia 29 sierpnia 1997 r. o zmianie ustawy o zamówieniach publicznych (Dz. U. z roku 1997 nr 123, poz. 778), która weszła w życie z dniem 9 listopada 1997 r., precyzuje, że kosztorys inwestorski stanowi podstawę do określania wartości szacunkowej zamówienia na roboty budowlane.
Ponadto w art. 35 ust. 2 ustawy określono, że zamawiający obowiązany jest w odniesieniu do robót budowlanych posiadać dokumentację określającą przedmiot przetargu oraz kosztorys inwestorski.
Posiadanie kosztorysu inwestorskiego wymagane jest więc już na etapie przygotowania postępowania o zamówienie publiczne na roboty budowlane i jest jedynym dokumentem określającym wartość zamówienia na roboty budowlane.
Określenie, poprzez kosztorys inwestorski, szacunkowej wartości robót budowlanych jest niezbędne dla właściwego wyboru trybu udzielenia zamówień (przetargu, negocjacji z zachowaniem konkurencji lub zamówienia z wolnej ręki) oraz sprawdzenie, czy wartość przedmiotu zamówienia nie przekracza ustalonych w ustawie progów finansowych, powyżej których konieczne jest stosowanie odpowiednich procedur. Chodzi tu o konieczność publikacji ogłoszeń w "Biuletynie Zamówień Publicznych", sporządzenie specyfikacji istotnych warunków zamówienia, zachowania terminów, określenia wysokości wadium i żądanie jego wniesienia, a także wniesienia zabezpieczenia należytego wykonania umowy oraz konieczności stosowania procedur odwoławczych.
Metody i podstawy sporządzania kosztorysu inwestorskiego, kosztorysowe normy nakładów rzeczowych, ceny jednostkowe robót budowlanych oraz ceny czynników produkcji dla potrzeb sporządzania kosztorysu inwestorskiego, zgodnie z delegacją art. 35 ust. 3 pkt 1 i pkt. 2, powinien określić Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Od 1 kwietnia 1999 r., stosownie do art. 4 ust. 1, art. 5 pkt 1 i art. 6 ustawy z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej7, jest to minister właściwy do spraw administracji publicznej.

Realizacja delegacji ustawowej odbyła się:
- w dniu 26 lutego 1999 r., kiedy Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji wydał rozporządzenie w sprawie metod i podstaw sporządzania kosztorysu inwestorskiego, które ukazało się w Dz. U. z roku 1999 nr 26, poz. 239, oraz- dnia 26 września 2000 r., a Minister Rozwoju Regionalnego i Budownictwa (właściwy wtedy do spraw administracji publicznej) wydał rozporządzenie w sprawie kosztorysowych norm nakładów rzeczowych, cen jednostkowych robót budowlanych oraz cen czynników produkcji dla potrzeb sporządzania kosztorysu inwestorskiego, które ukazało się w Dz. U. nr 114 z roku 2000, poz. 1195 ze zmianą opublikowaną w Dz. U. nr 3 z roku 2001, poz. 22.
Pierwszy z tych dokumentów - rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie metod i podstaw sporządzania kosztorysu inwestorskiego - określa m.in. podstawę sporządzania kosztorysu inwestorskiego.

Podstawą sporządzenia kosztorysu inwestorskiego jest:
1. Dokumentacja projektowa, która składa się z przedmiaru robót, czyli opisu robót budowlanych w kolejności technologicznej ich wykonania, z podaniem liczby jednostek przedmiarowych robót oraz podstaw do ustalania cen jednostkowych robót lub nakładów rzeczowych, tj. nr katalogu, tablicy i kolumny (należy przy tym zwrócić uwagę, że w przedmiarze liczba jednostek przedmiarowych robót musi wynikać z dokumentacji projektowej) oraz z:
- projektu budowlanego wraz z opisami i rysunkami niezbędnymi do realizacji robót, a w razie potrzeby uzupełnionego szczegółowymi projektami, lub
- opisu zawierającego określenie rodzaju, zakresu i standardu wykonywania robót budowlanych.
2. Specyfikacja techniczna wykonania i odbioru robót budowlanych, czyli opracowanie zawierające zbiory wymagań w zakresie sposobu wykonania robót budowlanych, obejmujące w szczególności:
- wymagania właściwości materiałów,
- wymagania dotyczące sposobu wykonania i oceny prawidłowości wykonania poszczególnych robót, określenia zakresu prac, które powinny być ujęte w cenach poszczególnych pozycji przedmiaru.
3. Założenia wyjściowe do kosztorysowania, czyli dane techniczne, technologiczne i organizacyjne, nie określone w dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót budowlanych, a mające wpływ na wysokość wartości kosztorysowej oraz
4. w zależności od przyjętej metody kalkulacji:
- dla metody kalkulacji uproszczonej - ceny jednostkowe robót,- dla metody kalkulacji szczegółowej - jednostkowe nakłady rzeczowe oraz stawki i ceny czynników produkcji (robocizny, materiałów, pracy sprzętu) oraz wskaźnik narzutu kosztów pośrednich i zysku kalkulacyjnego.
Ceny jednostkowe robót, nakłady rzeczowe, ceny czynników produkcji (robocizny, materiałów, pracy sprzętu) zgodnie z delegacją art. 35 ust. 3 pkt 2 powinien określić Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji i w związku ze zmianą ustawy z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej.
Realizacja delegacji ustawowej odbyła się w dniu 26 września 2000 r., kiedy Minister Rozwoju Regionalnego i Budownictwa (właściwy wtedy do spraw administracji publicznej) wydał rozporządzenie w sprawie kosztorysowych norm nakładów rzeczowych, cen jednostkowych robót budowlanych oraz cen czynników produkcji dla potrzeb sporządzania kosztorysu inwestorskiego.
Rozporządzenie ukazało się w Dz. U. nr 114 z roku 2000 poz. 1195 ze zmianą opublikowaną w Dz. U. nr 3 z roku 2001 poz. 22.Zgodnie z tym rozporządzeniem jedyną podstawą sporządzenia kosztorysu inwestorskiego metodą szczegółową są kosztorysowe normy nakładów rzeczowych (KNNR).
Natomiast:
- wskaźnik narzutu zysku kalkulacyjnego dla metody kalkulacji szczegółowej,
- wykaz wskaźników kosztów pośrednich w zależności od rodzaju robótzostały określone w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 26 lutego 1999 r. w sprawie metod i podstaw sporządzania kosztorysu inwestorskiego, które ukazało się w Dz. U. z roku 1999, nr 26, poz. 239 odpowiednio w § 2 ust. 7 (w wysokości 5% liczonej od sumy kosztów pośrednich oraz kosztów robocizny, materiałów i pracy sprzętu odniesionej do jednostki przedmiarowej robót) i załącznik nr 1 do ww. rozporządzenia.

DOKUMENTACJA PROJEKTOWA
W rozumieniu ustawy o zamówieniach publicznych oraz rozporządzenia w sprawie metod kosztorysowania dokumentacja projektowa ma służyć zamawiającemu do określenia szacunkowej wartości zamówienia w kosztorysie inwestorskim.
Przedmiar robót jest integralną częścią dokumentacji projektowej.
Tak rozumiana "dokumentacja projektowa" jest pojęciem węższym od sformułowań "projekt" lub "dokumentacja" zawartych w Prawie budowlanym, Kodeksie Cywilnym lub rozporządzeniu w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego.

Ustawa "Prawo budowlane"
Art. 1. Ustawa "Prawo budowlane", zwana dalej "ustawą", normuje działalność obejmującą sprawy projektowania, budowy, utrzymania i rozbiórki obiektów budowlanych oraz określa zasady działania organów administracji publicznej w tych dziedzinach.
Art. 3 pkt 13 - przez dokumentację budowy należy rozumieć pozwolenie na budowę wraz z załączonym projektem budowlanym, dziennik budowy, protokoły odbiorów częściowych i końcowych, w miarę potrzeby, rysunki i opisy służące realizacji obiektu, operaty geodezyjne i książkę obmiarów, a w przypadku realizacji obiektów metodą montażu - także dziennik montażu,
Ustawa "Kodeks cywilny"
Art. 647. Przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia.
Art. 648. § 1. Umowa o roboty budowlane powinna być stwierdzona pismem.
§ 2. Wymagana przez właściwe przepisy dokumentacja stanowi część składową umowy.
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego.
§ 1. Rozporządzenie określa szczegółowy zakres i formę projektu budowlanego, stanowiącego podstawę do wydania decyzji o pozwoleniu na budowę i nie ogranicza zakresu opracowań projektowych w stadiach poprzedzających opracowanie projektu budowlanego, wykonywanych równocześnie (np. projekt technologiczny) oraz na potrzeby związane z wykonywaniem robót budowlanych.


Dokumentacja projektowa dla celów ustawy o zamówieniach publicznych powinna odpowiedzieć zamawiającemu na następujące pytania:
- co, czyli jaki jest przedmiot zamówienia? - i to znajdziemy w części graficznej oraz opisowej dokumentacji projektowej,
- ile, czyli jaka jest ilość przedmiotu zamówienia.
Ponadto dokumentacja projektowa musi zawierać przedmiar robót. Jest to nowy element dla jednostek projektowych, które powinny zawsze ujmować w tych przypadkach koszty sporządzenia przedmiaru robót nawet w przypadku braku takiego zapisu w umowie.
Podstawą techniczną sporządzenia kosztorysu inwestorskiego jest przedmiar robót. Przedmiar robót wskazuje podstawy do ustalenia cen jednostkowych lub nakładów rzeczowych, co po zmianie "Rozporządzenia w sprawie kosztorysowych norm nakładów rzeczowych, cen jednostkowych robót budowlanych oraz cen czynników produkcji dla potrzeb sporządzania kosztorysu inwestorskiego" oznacza, że musi wystąpić powołanie się na numer katalogu, tablicy oraz kolumny z Kosztorysowych Norm Nakładów Rzeczowych (KNNR) - bez możliwości stosowania innej podstawy opisu robót.

Takie podejście ustawodawcy powoduje, że autor przedmiaru robót będzie rozstrzygał o doborze sprzętu i technologii wykonania robót budowlanych.
Z kolei przekazanie takiego przedmiaru robót oferentom, z jednoczesnym żądaniem opracowania na jego podstawie kosztorysu ofertowego, spowoduje ograniczenie konkurencji w doborze technologii wykonania robót.
Jeżeli zamawiający przekaże oferentom przedmiar robót z kosztorysu inwestorskiego ze wskazaniem numeru katalogu, tablicy i kolumny, a nie chce dać podstaw do protestu poprzez narzucenie oferentom określonej technologii wykonania robót (ograniczenie konkurencji), powinien w specyfikacji istotnych warunków zamówienia umieścić zapis, że powyższe przywołanie numeru katalogu, tablicy i kolumny ma jedynie charakter informacyjny w odniesieniu do opisu robót i nie wskazuje żądanej podstawy kalkulacji.
Praktyka pokazuje, że przedmiar robót to podstawowy element kosztorysu inwestorskiego, który decyduje o prawidłowości lub wadliwości całego kosztorysu oraz osiągnięcia celu, jakiemu kosztorys miał służyć, czyli określeniu wartości zamówienia publicznego dla robót budowlanych.

Przy obecnej bazie normatywnej kosztorysowania niemożliwe jest opracowanie kosztorysu inwestorskiego wyłącznie na bazie projektu budowlanego. W szczególności dotyczy to budownictwa kubaturowego. Przedmiary robót oraz kosztorysy inwestorskie są bardzo obszerne, rozdrobnione na wiele pozycji, a dla pozycji zagregowanych brakuje odpowiednio opisanych wymagań jakościowych.
Wynika to między innymi z:
- wad aktów normatywnych, tj. niestabilność ustaw, częste braki aktów wykonawczych oraz nadmierna możliwość nadinterpretacji aktów prawnych, przy jednoczesnej konieczności znajomości bardzo szczegółowych zapisów sporządzonych w znacznie rozdrobnionym układzie katalogowym, oraz przeniesienie zasad przedmiarowania i kosztorysowania, odnoszących się z dawnego projektu technicznego (PT) do obecnych regulacji dotyczących projektu budowlanego, który nie wymaga już takiego uszczegółowienia, oraz
- obniżającej się kulturze technicznej naszego społeczeństwa, wynikłej głównie z braku właściwych kierunków nauczania w zakresie umiejętności kosztorysowania przez projektantów, braku możliwości odbywania praktyk zawodowych przez absolwentów szkół średnich i studiów wyższych oraz ogólnego odczucia malejących kwalifikacji wśród osób - tak po stronie zamawiającego, jak i oferenta - zajmujących się zamówieniami publicznymi, szczególnie przy wycenie robót budowlanych.
W efekcie powyższego bardzo często występuje znaczna rozbieżność pomiędzy przedmiarem robót a częścią techniczną dokumentacji projektowej.
Przenosi się to na późniejsze wady procesu inwestycyjnego. Istotne jest więc - niestosowane obecnie - sprawdzanie przedmiaru robót, które powinno być trójstopniowe:
- w firmie projektowej wykonującej dokumentacje projektową dla potrzeb postępowania o zamówienie publiczne w zakresie robót budowlanych - celem będzie uniknięcie niezgodności i wyeliminowanie niekorzystnych dla jednostki projektowej skutków prawnych, jak i prestiż jednostki projektującej,
- przez zamawiającego, w szczególności, jeżeli zamawiający zamierza traktować przedmiar robót jako dokument będący częścią specyfikacji lub w przypadku ryczałtowego rozliczenia robót budowlanych przy określeniu zakresu robót przedmiarem robót - celem będzie utrzymanie zgodności dokumentacji projektowej przekazywanej oferentom w celu uniknięcia nieprawidłowego określenia przedmiotu zamówienia, nadmiaru pytań z tym związanych, ewentualnych protestów oraz późniejszych trudności z realizacją robót budowlanych,
- przez oferenta - celem porównania zakresu rzeczowego wynikającego z przedmiaru robót z dokumentacją projektową, co jest szczególnie ważne dla określenia przez oferenta realnej ceny ofertowej, umożliwiającej pokrycie kosztów dla realizacji robót budowlanych określonych przedmiotem zamówienia oraz uzyskaniem planowanego zysku.
Każdy z uczestników postępowania powinien więc sprawdzić przedmiar robót bez domyślnego przyjmowania, że zrobił to ktoś inny. Sprawdzenie zgodności przedmiaru robót objętych przedmiotem zamówienia z dokumentacją projektową wymagane jest w aspekcie:
- zestawienia wszystkich wymaganych rodzajów robót,
- ilości przewidywanych dokumentacją projektową robót,
- opisu wymaganych do realizacji robót.
Zestawienie wszystkich wymaganych rodzajów robót rzadko budzi wątpliwości i jest przyczyną błędów przedmiaru.
Ilość przewidywanych dokumentacją projektową robót wyliczana jest najczęściej metodą bezpośrednią z dokumentacji projektowej przez projektanta lub kosztorysanta.
Zdarza się wykonywanie wyliczeń ilości robót automatycznie przez komputer, przy wykorzystaniu w trakcie projektowania odpowiednich programów do projektowania architektonicznego, które posiadają funkcje tworzące zestawienia elementów, obliczające długości, powierzchnie lub objętości.
Niestety dalsza obróbka tak sporządzonych wyliczeń może napotkać na błędy wynikające ze złożoności rodzimej bazy normatywnej Kosztorysowych Norm Nakładów Rzeczowych (KNNR) lub braku stosownej agregacji elementów rozliczeniowych. Ponadto istniejąca baza normatywna nie ujmuje nowych materiałów i technologii oraz stosowanego sprzętu.
Ilość robót w przedmiarze może zostać zawyżona, co skutkować będzie zawyżeniem ceny oferty, a w przypadku granicznym - spowodowanie, że cena najkorzystniejszej oferty będzie wyższa od możliwości finansowych zamawiającego, co skutkować będzie koniecznością unieważnienia postępowania

Art. 27b. 1. Postępowanie o zamówienie publiczne unieważnia się, jeżeli: [...]
2) cena najkorzystniejszej oferty przewyższa kwotę, którą zamawiający może przeznaczyć na finansowanie zamówienia [...]


lub zaniżona, co może zmusić zamawiającego do uznania udokumentowanych rzez wykonawcę żądań zwiększenia zakresu robót, a co za tym idzie, zmiany umowy oraz zlecania robót dodatkowych - często z pominięciem procedur ustawy o zamówieniach publicznych. W przypadkach granicznych może to doprowadzić nawet do zerwania umowy z powodu niemożliwości jej dalszego finansowania.
Przy określaniu odpowiedzialności za wadliwe sporządzenie dokumentacji projektowej można posiłkować się zapisami art. 20 ustawy "Prawo budowlane":

Art. 20. 1. Do podstawowych obowiązków projektanta należy: [...]
1a) zapewnienie, w razie potrzeby, udziału w opracowaniu projektu osób posiadających uprawnienia budowlane do projektowania w odpowiedniej specjalności oraz wzajemne skoordynowanie techniczne wykonanych przez te osoby opracowań projektowych. [...]
2. Projektant ma obowiązek zapewnić sprawdzenie projektu architektoniczno-budowlanego pod względem zgodności z przepisami, w tym techniczno-budowlanymi i obowiązującymi Polskimi Normami, przez osobę posiadającą uprawnienia budowlane do projektowania bez ograniczeń w odpowiedniej specjalności lub rzeczoznawcę budowlanego[...]
i zapewnić sobie w umowie o prace projektowe zastrzeżenia, że za udział ewentualnych podwykonawców jednostka projektowania odpowiada jak za działania własne.


ZAŁOŻENIA WYJŚCIOWE DO KOSZTORYSOWANIA

Założenia wyjściowe do kosztorysowania powinny rozstrzygać szczegółowe warianty technologiczne i materiałowe występujące w dokumentacji projektowej lub tablicach katalogów w celu ustalenia technologii oraz odpowiadających tej technologii materiałów, będących podstawą ustalenia wartości zamówienia.
Osoba sporządzająca przedmiar robót powinna przeprowadzić wizję terenową placu budowy w celu ustalenia danych technicznych, technologicznych i organizacyjnych, nieokreślonych w dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót budowlanych, a mających wpływ na wysokość wartości kosztorysowej.
Przykładem mogą być:
- ewentualne zobowiązania inwestorskie z tytułu porozumień, umów lub partycypacji,- konieczność utrzymania ruchu, jego ograniczenia lub zamknięcia w okresie budowy,
- wskazanie miejsca składowania humusu oraz ewentualnego nadmiaru mas ziemnych z wykopu lub ich poboru (przy bilansie ujemnym) oraz miejsca wysypisk śmieci i gruzu,
- lokalizacji i uwarunkowań dla placu budowy lub uzupełniającego planu budowy, w przypadku niewystarczającego miejsca na palcu budowy,
- warunki dojazdu do placu budowy, warunki doprowadzenia mediów na plac budowy i in.
------------------------
7 Od roku 1999 zmienianej już ponad 33 razy (Dz. U. z 1999 r. nr 82, poz. 928; z 2000 r.: nr 12, poz. 136, nr 43, poz. 489, nr 48, poz. 550, nr 62, poz. 718, nr 70, poz. 816, nr 73, poz. 852, nr 109, poz. 1158 i nr 122, poz. 1314 i 1321; z 2001 r. nr 3, poz. 18, nr 5, poz. 43 i 44 , nr 42, poz. 475, nr 63, poz. 634, nr 73, poz. 761, nr 76, poz. 811, nr 87, poz. 954, nr 102, poz. 1116, nr 113, poz. 1207, nr 115, poz. 1229, nr 123, poz. 1353, nr 125, poz. 1371, nr 126, poz. 1382, nr 129, poz. 1441, nr 130, poz. 1450 i nr 154, poz. 1800 oraz z 2002 r. nr 25, poz. 253, nr 41, poz. 365 i nr 71, poz. 655.

Poprzednia strona

Następna strona

Rozpocznij dyskusję na forum

Powrót na stronę główną