z dnia 25 lutego 1964 r. (Dz. U. z dnia 5 marca 1964 r.) - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - strona nr 11
Władza rodzicielska
Art. 92.
Dziecko pozostaje aż do pełnoletności pod władzą rodzicielską.
Art. 93.
§1. Władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom.
§2. Jednakże w razie sądowego ustalenia ojcostwa władza rodzicielska przysługuje ojcu tylko wtedy, gdy przyzna mu ją sąd w wyroku ustalającym ojcostwo. Sąd opiekuńczy może ojcu przyznać władzę rodzicielską także po ustaleniu ojcostwa.
Art. 94.
§1. Jeżeli jedno z rodziców nie żyje albo nie ma pełnej zdolności do czynności praw-nych, władza rodzicielska przysługuje drugiemu z rodziców. To samo dotyczy wypadku, gdy jedno z rodziców zostało pozbawione władzy rodzicielskiej albo gdy jego władza rodzicielska uległa zawiesze-niu.
§2. Jeżeli ojcostwo nie zostało ustalone albo jeżeli zostało ustalone sądownie bez przyznania ojcu władzy rodzicielskiej, władza rodzicielska przysługuje matce.
§3. Jeżeli żadnemu z rodziców nie przysługuje władza rodzicielska albo jeżeli rodzice są nie-znani, ustanawia się dla dziecka opiekę.
Art. 95.
§1. Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wy-konywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka.
§2. Dziecko pozostające pod władzą rodzicielską winno rodzicom posłuszeństwo.
§3. Władza rodzicielska powinna być wykonywana tak, jak tego wymaga dobro dziecka i interes społeczny.
Art. 96.
Rodzice wychowują dziecko pozostające pod ich władzą rodzicielską i kierują nim. Obo-wiązani są troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i przygotowywać je należycie do pracy dla dobra społeczeństwa odpowiednio do jego uzdolnień.
Art. 97.
§1. Jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, każde z nich jest obowią-zane i uprawnione do jej wykonywania.
§2. Jednakże o istotnych sprawach dziecka rodzice rozstrzygają wspólnie; w braku porozumie-nia między nimi rozstrzyga sąd opiekuńczy.
Art. 98.
§1. Rodzice są przedstawicielami ustawowymi dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską. Jeżeli dziecko pozostaje pod władzą rodzicielską obojga rodziców, każde z nich może działać samodzielnie jako przedstawiciel ustawowy dziecka.
§2. Jednakże żadne z rodziców nie może reprezentować dziecka:
1) przy czynnościach prawnych między dziećmi pozostającymi pod ich władzą rodzicielską;
2) przy czynnościach prawnych między dzieckiem a jednym z rodziców lub jego małżonkiem, chyba że czynność prawna polega na bezpłatnym przysporzeniu na rzecz dziecka albo że dotyczy na-leżnych dziecku od drugiego z rodziców środków utrzymania i wychowania.
§3. Przepisy paragrafu poprzedzającego stosuje się odpowiednio w postępowaniu przed sądem lub innym organem państwowym.
Art. 99.
Jeżeli żadne z rodziców nie może reprezentować dziecka pozostającego pod władzą ro-dzicielską, reprezentuje je kurator ustanowiony przez sąd opiekuńczy.
Art. 100.
Sąd opiekuńczy i inne organy państwowe obowiązane są udzielać pomocy rodzicom, jeżeli jest ona potrzebna do należytego wykonywania władzy rodzicielskiej; w szczególności każde z rodziców może zwrócić się do sądu opiekuńczego o odebranie dziecka zatrzymanego przez osobę nieuprawnioną.
Art. 101.
§1. Rodzice obowiązani są sprawować z należytą starannością zarząd majątkiem dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską.
§2. Zarząd sprawowany przez rodziców nie obejmuje zarobku dziecka ani przedmiotów odda-nych mu do swobodnego użytku.
§3. Rodzice nie mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego dokonywać czynności przekraczają-cych zakres zwykłego zarządu ani wyrażać zgody na dokonywanie takich czynności przez dziecko.
Art. 102.
W umowie darowizny albo w testamencie można zastrzec, że przedmioty przypadające dziecku z tytułu darowizny lub testamentu nie będą objęte zarządem sprawowanym przez rodziców. W wypadku takim, gdy darczyńca lub spadkodawca nie wyznaczył zarządcy, sprawuje zarząd kurator ustanowiony przez sąd opiekuńczy.
Art. 103.
Czysty dochód z majątku dziecka powinien być przede wszystkim obracany na utrzy-manie i wychowanie dziecka oraz jego rodzeństwa, które wychowuje się razem z nim, nadwyżka zaś na inne uzasadnione potrzeby rodziny.
Art. 104.
Jeżeli władza rodzicielska przysługuje tylko jednemu z rodziców, sąd opiekuńczy może mu nakazać, żeby sporządził inwentarz majątku dziecka i przedstawił go sądowi oraz żeby zawiada-miał sąd o ważniejszych zmianach w stanie tego majątku.
Art. 105.
Po ustaniu zarządu rodzice obowiązani są oddać dziecku lub jego przedstawicielowi ustawowemu zarządzany przez nich majątek dziecka. Na żądanie dziecka lub jego przedstawiciela ustawowego, zgłoszone przed upływem roku od ustania zarządu, rodzice obowiązani są złożyć ra-chunek z zarządu. Żądanie to nie może jednak dotyczyć dochodów z majątku pobranych w czasie wykonywania władzy rodzicielskiej.
Art. 106.
Jeżeli wymaga tego dobro dziecka, sąd opiekuńczy, w razie zmiany okoliczności, może zmienić zawarte w wyroku orzekającym rozwód orzeczenie o władzy rodzicielskiej i sposobie jej wy-konywania.
Art. 107.
§1. Jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom nie pozostającym ze sobą w związku małżeńskim, sąd opiekuńczy może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z nich, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka.
§2. Przepis powyższy stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy rodzice pozostają ze sobą w związku małżeńskim, lecz żyją w rozłączeniu.
Art. 108.
Rodzice, którzy wykonywają władzę rodzicielską nad dzieckiem ubezwłasnowolnionym całkowicie, podlegają takim ograniczeniom, jakim podlega opiekun.
Art. 109. (38)
§1. Jeżeli dobro dziecka jest zagrożone, sąd opiekuńczy wyda odpowiednie zarzą-dzenia.
§2. Sąd opiekuńczy może w szczególności:
1) zobowiązać rodziców oraz małoletniego do określonego postępowania z jednoczesnym wskaza-niem sposobu kontroli wykonania wydanych zarządzeń,
2) określić, jakie czynności nie mogą być przez rodziców dokonywane bez zezwolenia sądu, albo poddać rodziców innym ograniczeniom, jakim podlega opiekun,
3) (39) poddać wykonywanie władzy rodzicielskiej stałemu nadzorowi kuratora sądowego,
4) skierować małoletniego do organizacji lub instytucji powołanej do przygotowania zawodowego albo do innej placówki sprawującej częściową pieczę nad dziećmi,
5) zarządzić umieszczenie małoletniego w rodzinie zastępczej albo w placówce opiekuńczo-wychowawczej.
§3. Sąd opiekuńczy może także powierzyć zarząd majątkiem małoletniego ustanowionemu w tym celu kuratorowi.
§4. (40) W przypadku, o którym mowa w § 2 pkt 5, sąd opiekuńczy zawiadamia powiatowe cen-trum pomocy rodzinie, które udziela rodzinie małoletniego odpowiedniej pomocy i składa sądowi opie-kuńczemu sprawozdania dotyczące sytuacji rodziny i udzielanej pomocy, w terminach określonych przez sąd, a także współpracuje z kuratorem sądowym. Sąd opiekuńczy, ze względu na okoliczności uzasadniające umieszczenie małoletniego w rodzinie zastępczej albo w placówce opiekuńczo-wychowawczej, rozważy także ustanowienie nadzoru kuratora sądowego nad sposobem wykonywa-nia władzy rodzicielskiej nad małoletnim.
Art. 110.
§1. W razie przemijającej przeszkody w wykonywaniu władzy rodzicielskiej sąd opie-kuńczy może orzec jej zawieszenie.
§2. Zawieszenie będzie uchylone, gdy jego przyczyna odpadnie.
Art. 111.
§1. Jeżeli władza rodzicielska nie może być wykonywana z powodu trwałej przeszkody albo jeżeli rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej lub w sposób rażący zaniedbują swe obowiązki względem dziecka, sąd opiekuńczy pozbawi rodziców władzy rodzicielskiej. Pozbawienie władzy ro-dzicielskiej może być orzeczone także w stosunku do jednego z rodziców.
§ 1a. (41) Sąd może pozbawić rodziców władzy rodzicielskiej, jeżeli mimo udzielonej pomocy nie ustały przyczyny zastosowania art. 109 § 2 pkt 5, a w szczególności gdy rodzice trwale nie interesują się dzieckiem.
§2. W razie ustania przyczyny, która była podstawą pozbawienia władzy rodzicielskiej, sąd opiekuńczy może władzę rodzicielską przywrócić.
Art. 112.
Pozbawienie władzy rodzicielskiej lub jej zawieszenie może być orzeczone także w wy-roku orzekającym rozwód lub unieważnienie małżeństwa.
Art. 1121. (42)
Jeżeli sąd opiekuńczy nie postanowi inaczej, obowiązek i prawo wykonywania bie-żącej pieczy nad osobą małoletniego umieszczonego w rodzinie zastępczej albo w placówce opiekuń-czo-wychowawczej, jego wychowania oraz reprezentowania w dochodzeniu świadczeń przeznaczo-nych na zaspokojenie potrzeb jego utrzymania należą do rodziny zastępczej albo placówki opiekuń-czo-wychowawczej. Inne obowiązki i prawa wynikające z władzy rodzicielskiej należą do rodziców małoletniego.
Art. 1122. (43)
Sprawy doboru rodzin zastępczych oraz współdziałania sądów opiekuńczych z or-ganami administracji państwowej w tych sprawach, a także zakresu i form pomocy Państwa na rzecz dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych i zasady odpłatności rodziców za pobyt ich dzieci w tych rodzinach oraz postępowanie w tych sprawach - regulują odrębne przepisy.
Art. 113.
§1. (44) Jeżeli wymaga tego dobro dziecka, sąd opiekuńczy zakaże rodzicom pozba-wionym władzy rodzicielskiej osobistej styczności z dzieckiem.
§2. (45) W wyjątkowych wypadkach sąd opiekuńczy może ograniczyć osobistą styczność z dzieckiem rodziców, których władza rodzicielska została ograniczona, przez umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej lub w placówce opiekuńczo-wychowawczej.