Wydawnictwo SYGMA, Wrocław 2003 - ISBN 83-85673-05-9 - Zamówienia publiczne w praktyce - strona nr 13
Preferencje krajowe
Stosowanie preferencji krajowych, polegające na przeliczaniu ceny dla porównania i oceny ofert, jest obowiązkowe (§ 1 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 1994 r. w sprawie stosowania preferencji krajowych przy udzielaniu zamówień publicznych - Dz. U. z dnia 31 grudnia 1994 r. nr 140, poz. 776 - na podstawie art. 18 ustawy)8 w postępowaniu o udzielanie zamówienia publicznego, bez względu na wartość zamówienia.
Przy postępowaniach na roboty budowlane, szczególnie o wartości do 30 000 euro, zdarzają się przypadki rozpatrywania ofert, które ze względu na brak oświadczenia o przysługujących oferentowi preferencji krajowych powinny być bezwzględnie odrzucone.
Wyjaśnienia wymaga pojęcie "surowców i produktów krajowych".
Zgodnie z ustawą o zamówieniach publicznych, przez "surowce i produkty krajowe" należy rozumieć (art. 2 ust. 1 pkt 10) towary pochodzące z Polski, zgodnie z warunkami określonymi w ustawie "Kodeks celny".
Poniższe przykłady pozwolą lepiej zrozumieć zagadnienie:
Przykład 1
- surowce pochodzą w całości z Polski (np. miedź), następnie na tej bazie wytwarzany jest określony towar (np. kabel energetyczny) za granicą i sprzedawany w Polsce - towar jest uznawany za pochodzący z zagranicy.
Przykład 2
- wszystkie surowce sprowadzane są z zagranicy (np. części komputerowe), w kraju podlegają złożeniu w przedsiębiorstwie przystosowanym do tego celu, w wyniku czego powstaje towar (komputer) oferowany i sprzedawany w Polsce - towar jest uznawany za krajowy.
Wyciąg z ustawy "Kodeks celny"
Art. 16. § 1. Towarami pochodzącymi z danego kraju są towary całkowicie tam uzyskane lub wyprodukowane.
§ 2. Towarami całkowicie uzyskanymi lub wyprodukowanymi w danym kraju są:
1) produkty mineralne tam wydobyte,
2) rośliny lub produkty roślinne tam zebrane,
3) żywe zwierzęta tam urodzone i wyhodowane,
4) produkty uzyskane od żywych zwierząt tam wyhodowanych,
5) produkty uzyskane przez polowanie lub rybołówstwo na jego terytorium,
6) produkty rybołówstwa morskiego i inne produkty wydobyte z mórz znajdujących się poza morzami terytorialnymi danego kraju, dokonywanego przez statki w nim zarejestrowane i pływające pod jego banderą,
7) towary wytworzone na pokładach statków przetwórni z produktów, o których mowa w pkt. 6, pochodzących z tego kraju, o ile statki przetwórnie zostały zarejestrowane w danym kraju i pływają pod jego banderą,
8) produkty wydobyte z dna morskiego i z wnętrza ziemi pod nim, znajdującym się poza morzami terytorialnymi, o ile dany kraj ma prawa wyłączności do eksploatacji dna lub wnętrza ziemi pod nim,
9) odpady i pozostałości powstałe w danym kraju w wyniku procesów produkcyjnych i towary zużyte, jeśli nadają się wyłącznie do odzyskiwania surowców,
10) towary wytworzone w danym kraju wyłącznie z towarów, o których mowa w pkt. 1-9 lub z ich pochodnych na dowolnym etapie przetworzenia.
§ 3. Określenie "kraj" w rozumieniu § 2 obejmuje również morza terytorialne kraju.
Art. 17. Towar, w którego produkcję zaangażowany jest więcej niż jeden kraj, jest uznawany za pochodzący z kraju, w którym podlegał ostatniej istotnej, ekonomicznie uzasadnionej obróbce lub przetworzeniu, które spowodowały wytworzenie nowego produktu lub stanowiły istotny etap wytwarzania w przedsiębiorstwie przystosowanym do tego celu.
Art. 18. Nie uznaje się towarów za pochodzące z kraju, w którym podlegały obróbce lub przetworzeniu w rozumieniu art. 17, jeżeli z ustalonych faktów wynika, że jedynym celem obróbki lub przetworzenia było obejście przepisów dotyczących pochodzenia towarów.
Art. 19. § 1. Ustalenie pochodzenia towarów, o których mowa w art. 16 i art. 17, dokonywane jest przez organ celny na podstawie dowodu pochodzenia towarów.
§ 2. W wypadku wątpliwości, co do pochodzenia towarów, organ celny może zażądać dodatkowych dowodów potwierdzających pochodzenie towarów.
Zamawiający rozpoczynając postępowanie o udzieleniu zamówienia publicznego informuje dostawców i wykonawców o stosowaniu lub braku stosowania w postępowaniu preferencji krajowych. Oświadczenie w sprawie preferencji nie może zostać później zmienione. Zastosowanie przez zamawiającego preferencji krajowych nie podlega postępowaniu odwoławczemu (art. 79 ust. 2 pkt 2).
Stosując preferencje krajowe, cenę oferty złożonej przez dostawcę lub wykonawcę krajowego oblicza się w ten sposób, że od oceny przedstawionej w ofercie odejmuje się 20 procent ceny oferty i tak uzyskaną cenę przyjmuje się do oceny (porównania) złożonej oferty.
Komisja przetargowa powinna otrzymać, na etapie kompletowania wstępnego materiałów i dokumentów, informację na temat planowanego odstąpienia od preferencji krajowych.
Spowodowane to jest koniecznością stosownego wystąpienia do Prezesa UZP z wnioskiem o uzyskanie decyzji umożliwiającej odstąpienie i dopiero po otrzymaniu decyzji administracyjnej Prezesa UZP zamawiający może odstąpić od preferencji krajowych. Przyjąć należy, że nie jest to formalność, lecz złożone postępowanie, w którym wniosek zamawiającego musi być właściwie uzasadniony.
Zamawiający może ograniczyć udział w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego wyłącznie do dostawców lub wykonawców krajowych oraz zagranicznych mających oddział lub przedstawicielstwo w Polsce, jeżeli wartość zamówienia nie przekracza kwoty 30 000 euro.
Bez względu na wartość zamówienia, w przypadku zamówienia na usługi lub roboty budowlane na obszarze Polski, zamawiający może wymagać, aby całość prac objętych zamówieniem była wykonana przy wykorzystaniu podmiotów, surowców i produktów krajowych. Ograniczeniem jest w tym przypadku równowartość kwoty 200 000 euro, kiedy stosowanie preferencji krajowych, polegających na obowiązku wykonania całości prac objętych zamówieniem przy udziale podmiotów i wykorzystaniu surowców i produktów krajowych, wymaga zgody Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych.
W przypadku uzyskania takiej zgody zamawiający odrzuca te oferty, w których oferent nie zobowiąże się i nie wykaże, że całość prac objętych zamówieniem wykonana będzie przy udziale podmiotów i wykorzystaniu surowców i produktów krajowych (§ 3 ust. 1 i 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 1994 r. w sprawie stosowania preferencji krajowych przy udzielaniu zamówień publicznych9.
Decyzję w przedmiocie udzielenia zgody na odstąpienie od stosowania preferencji krajowych albo obniżenia udziału surowców lub produktów krajowych w niektórych dostawach wydaje Prezes Urzędu Zamówień Publicznych. Dokonuje tego w terminie do 14 dni od dnia złożenia przez zamawiającego wniosku wraz z uzasadnieniem.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 1994 r. w sprawie stosowania preferencji krajowych przy udzielaniu zamówień publicznych10 wydane na podstawie art. 18 ust. 6 ustawy o zamówieniach publicznych można przedstawić tabelarycznie:
DOSTAWY | Dostawcy, którzy do wykonania zamówienia użyją nie mniej niż 50 procent wartości surowców lub produktów krajowych | Dostawcy, którzy do wykonania zamówienia użyją mniej niż 50 procent wartości surowców lub produktów krajowych |
oferent krajowy11 | 80 procent ceny oferty | 100 procent ceny oferty |
oferent zagraniczny | 100 procent ceny oferty | |
USŁUGI | zastosowanie do wykonania zamówienia nie mniej niż 50 procent wartości surowców i produktów krajowych | zastosowanie do wykonania zamówienia mniej niż 50 procent wartości surowców i produktów krajowych |
oferent krajowy | 80 procent ceny oferty | odrzucona |
oferent zagraniczny | 100 procent ceny oferty |
ROBOTY BUDOWLANE | użycie do wykonania zamówienia nie mniej niż 50 procent wartości surowców i produktów krajowych | użycie do wykonania zamówienia mniej niż 50 procent wartości surowców i produktów krajowych | |
oferent krajowy12 | użycie do wykonania zamówienia nie mniej niż 50 procent udziału podmiotów krajowych w wykonaniu zamówienia | 80 procent ceny oferty | odrzucona |
oferent krajowy | użycie do wykonania zamówienia mniej niż 50 procent udziału podmiotów krajowych w wykonaniu zamówienia | odrzucona | |
oferent zagraniczny | użycie do wykonania zamówienia nie mniej niż 50 procent udziału podmiotów krajowych w wykonaniu zamówienia | 100 procent ceny oferty | |
oferent zagraniczny | użycie do wykonania zamówienia mniej niż 50 procent udziału podmiotów krajowych w wykonaniu zamówienia | odrzucona |
Stosując preferencje krajowe, należy uwzględnić zobowiązania wynikające z umów międzynarodowych zawartych przez Rzeczpospolitą Polską. Członkowie komisji przetargowej powinni określić możliwość wystąpienia sytuacji, w której podpisane umowy międzynarodowe dopuszczają dostawców i wykonawców zagranicznych do przetargu i na jakich zasadach dokonywana będzie ocena ich oferty.
Jako przykład można podać umowy zawarte z państwami członkowskimi Wspólnoty Europejskiej (Dz. U. nr 111 z 1994 r., poz. 38), państwami Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu EFTA (Dz. U. nr 129 z 1994 r., poz. 639), tj. Islandia, Norwegia, Szwajcaria oraz Lichtenstein, Środkowoeuropejską umowę o wolnym handlu CEFTA (Dz. U. nr 129 z 1994 r., poz. 637) oraz umowy z Litwą, Estonią, Łotwą, Izraelem i Turcją, według których to umów należy dla dostaw o określonej wartości traktować dostawców z tych krajów, jak dostawców krajowych.
---------------------
8 § 1 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 1994 r. w sprawie stosowania preferencji krajowych przy udzielaniu zamówień publicznych - Dz. U. z dnia 31 grudnia 1994 r. nr 140, poz. 776 - na podstawie art. 18 ustawy.
9 Dz. U. z dnia 31 grudnia 1994 r. nr 140, poz. 776.
10 Dz. U. z 1994 r. nr 140, poz. 776.
11 Art. 2 ust. 1 pkt 6 "krajowych dostawcach i wykonawcach" - należy przez to rozumieć osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania w kraju, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, utworzone zgodnie z przepisami prawa polskiego, mające siedzibę w kraju, a także podmioty te występujące wspólnie, jeżeli każdy z nich ma miejsce zamieszkania lub siedzibę w kraju.
12 Jak przypis 11.