Dokument roboczy pracowników komisji - Podręcznik dotyczący ekologicznych zamówień publicznych - strona nr 18
Możliwości techniczne
4.3.1 Ogólne kryteria ekologicznych możliwości technicznych
Dyrektywy dotyczące zamówień przedstawiają wyczerpującą listę kryteriów wyboru, które może zastosować instytucja kontraktująca w celu sprawdzenia możliwości technicznych oferentów, co pozwala na realizację umowy będącej przedmiotem przetargu.
Umowy, co do których może mieć w sposób szczególny zastosowanie kryterium technicznych kompetencji ochrony środowiska, dotyczą umów na wywóz śmieci/odpadów, umów budowlanych, zarządzania budynkiem lub umów o wykonanie renowacji, usług transportowych.
Techniczne możliwości ochrony środowiska mogą dotyczyć umiejętności zminimalizowania wytwarzania odpadów, unikania rozlania produktów szkodliwych, redukcji kosztów paliwa, minimalizowania zakłóceń środowiska naturalnego. W praktyce, należy postawić następujące pytania:
Czy przedsiębiorstwo przystępujące do przetargu zatrudnia lub ma dostęp do pracowników technicznych, którzy posiadają odpowiednią wiedzę oraz doświadczenie pozwalające na rozwiązywanie kwestii ochrony środowiska związanych z daną umową?
Czy przedsiębiorstwo przystępujące do przetargu posiada lub ma dostęp do niezbędnego sprzętu technicznego mającego na celu zapewnienie ochrony środowiska?
Czy przedsiębiorstwo przystępujące do przetargu posiada odpowiednie zaplecze badawczo-techniczne pozwalające na odniesienie się do aspektów ekologicznych?
W ramach kryteriów dotyczących możliwości technicznych użytecznym instrumentem zespalającym kryteria ekologiczne jest dokumentacja dotycząca zrealizowanych umów. W przypadku, gdy umowa, na którą organizowany jest przetarg ma charakter ekologiczny, można wykorzystać niniejsze kryterium, aby spytać o wcześniejsze doświadczenia firm związane z tego typu umowami. W trakcie gromadzenia powyższych danych należy jasno określić, jaki rodzaj informacji związany jest z umową oraz w jaki sposób firma powinna udokumentować swoje doświadczenie.
Upewnienie się, co do tego czy sposób działania spółek budowlanych jest przyjazny środowisku
Przykładowo, jeśli instytucja kontraktująca chce upewnić się, czy nowy budynek dla celów publicznych budowany jest zgodnie z wysokimi standardami w kontekście ekologicznym, warto byłoby poprosić architektów przystępujących do przetargu o przedstawienie dokumentacji potwierdzającej, że wcześniej zdobyli doświadczenie w zakresie projektowania budynków o wysokiej jakości ekologicznej.
Podobnie w przypadku, gdy budynek komunalny ma zostać wzniesiony na terenie, na którym sprawa ochrony środowiska stanowi drażliwą kwestię, instytucja kontraktująca może poprosić o udowodnienie przez oferenta, iż ten posiada wcześniejsze doświadczenie w zakresie prowadzenia prac budowlanych w takich właśnie warunkach.
W pozostałych przypadkach aspekty ekologiczne można włączyć w zakres wymogów dotyczących wykształcenia oraz kwalifikacji zawodowych. Wymogi te są niezmiernie istotne przy umowach, gdzie realizacja celów ochrony środowiska może być osiągnięta wyłącznie poprzez odpowiednie przeszkolenie pracowników.
Upewnienie się, co do kompetencji zawodowych osób usuwających azbest
Nadal można natknąć się na izolacje z azbestu w wielu budynkach na obszarze Europy. W trakcie realizacji prac remontowych w takich budynkach bardzo ważne jest, aby odpowiednio wykwalifikowani wykonawcy dokonywali w sposób bezpieczny usunięcia elementów azbestowych. W niektórych krajach członkowskich wykonawcy specjalizujący się w tego typu pracach muszą uzyskać licencję, co pozwala na udowodnienie przez nich posiadania odpowiednich kwalifikacji. Włączenie do kryteriów wyboru wymogu posiadania przez wykonawców odpowiedniego doświadczenia w tego typu pracach, potwierdzonego posiadaniem licencji wydanej przez odpowiednie władze lub równoważnego dowodu stwierdzającego umiejętności techniczne, stanowi istotny element pozwalający na zminimalizowanie ryzyka utraty zdrowia, zachowanie bezpieczeństwa oraz ochrony środowiska związanego z realizacją takich prac.
4.3.2. Systemy eko-zarządzania
Każda organizacja (czy to rządowa czy przedsiębiorstwo), która chce poprawić swoje całościowe funkcjonowanie pod względem pro-ekologiczności może podjąć decyzję o przystąpieniu do systemu eko-zarządzania.
W Unii Europejskiej zastosowanie mają dwa główne systemy eko-zarządzania. Są to System eko-zarządzania i audytu (ang. EMAS), oraz Europejski/Międzynarodowy Standard dotyczący Systemów Eko-zarządzania (EN/ISO 14001). Do Systemu EMAS przystąpić mogą organizacje z siedzibą na obszarze UE lub Europejskim Obszarze Ekonomicznym, podczas gdy system ISO przeznaczony jest dla organizacji na całym świecie. W Europie istnieje około 13.500 organizacji i miejsc z certyfikatami ISO 14001 oraz około 4.000, które przystąpiły do EMAS.
Systemy eko-zarządzania to narzędzia organizacyjne, których celem jest poprawa całościowych działań ekologicznych zaangażowanych w nie organizacji. Dzięki nim organizacje uzyskują pełny obraz tego, jaki wpływ wywierają na środowisko; ułatwiają one skoncentrować się na tych działaniach, które są istotne i dobrze nimi zarządzać, poprzez stałe ulepszanie działań związanych z ochroną środowiska. Zakresem wymagającym poprawy może być wykorzystanie naturalnych zasobów takich jak woda czy energia; szkolenia oraz akcje informacyjne dla pracowników; stosowanie metod produkcyjnych przyjaznych środowisku; dokonywanie zakupów ekologicznych materiałów biurowych; produkcja ekologicznych produktów itp.
4.3.3. Wykorzystanie systemów eko-zarządzania dla celów zamówień publicznych
Dyrektywy 2004/17/WE oraz 2004/18/WE dotyczące zamówień publicznych umożliwiają instytucjom kontraktującym, w "stosownych przypadkach", postawienie oferentom wymogu wykazania ich możliwości technicznych dla celów realizacji umowy, tak aby zastosowane zostały określone środki eko-zarządzania przy wykonywaniu umów na prace publiczne oraz usługi.
Termin "stosowne przypadki" należy rozumieć jako umowy, których realizacja mogłaby stanowić zagrożenie dla środowiska, stąd wymóg środków ochrony środowiska w trakcie ich wykonania. Oczywiście, środki te bezpośrednio wiążą się z realizacją umowy.
Budowa mostu na obszarze podlegającym ochronie
Przykładem specjalnych środków eko-zarządzania mogłaby być umowa na budowę mostu na obszarze podlegającym ochronie, stąd wymóg zastosowania serii specjalnych środków eko-zarządzania mających na celu zapewnienie efektywnej ochrony fauny i flory danego obszaru podczas prac budowlanych.
Niedozwolone jest stawianie wymogu spełnienia kryteriów wyboru, które nie są związane z przedmiotem umowy. Z tego względu środki zarządzania nie muszą zostać ustanowione w momencie przystępowania do przetargu o daną umowę ani też nie ma potrzeby ich kontynuowania po zakończeniu umowy, ponieważ nie traktuje się tej kwestii jako związanej z umową.
Dyrektywy 2004/17/WE oraz 2004/18/WE wyraźnie mówią o tym, że certyfikaty EMAS mogą służyć (jeśli tego dotyczą) jako dowód posiadania przez przedsiębiorstwa odpowiednich możliwości technicznych niezbędnych w celu zastosowania powyższych środków eko-zarządzania. Oczywiście instytucje kontraktujące obowiązane są także do uznawania równoważnych certyfikatów wydanych przez instytucje stosujące przepisy Wspólnotowe lub inne odnośne standardy europejskie lub międzynarodowe związane z certyfikacją i oparte o odpowiednie europejskie lub międzynarodowe standardy eko-zarządzania. Powinny one także uznać wszelkie inne dowody przedstawione przez firmę, a świadczące o dysponowaniu przez nią wspomnianymi możliwościami technicznymi.
Oznacza to, iż instytucje kontraktujące w żadnym przypadku nie mogą wymagać od spółek posiadania rejestracji EMAS lub spełniania (całkowitego) wszystkich wymogów związanych z dokonaniem rejestracji EMAS.
I na koniec, należy zwrócić uwagę na fakt, iż posługiwanie się rejestracją EMAS nie ogranicza się do przedstawienia dowodu posiadania możliwości technicznych pozwalających na zastosowanie środków eko-zarządzania. W przypadku, gdy instytucja kontraktująca postawi inne ekologiczne kryteria wyboru wymienione w 4.3.1. (na przykład wymogi związane z posiadaniem sprzętu technicznego lub przeszkolonego personelu), rejestracja EMAS może również, jeśli zawiera odnośne informacje dla celów poszczególnych wymogów, posłużyć za dowód.