Dokument roboczy pracowników komisji - Podręcznik dotyczący ekologicznych zamówień publicznych - strona nr 14
Eko-etykiety
3.3.1 Informacje ogólne
Opracowano szereg eko-etykiet, które służą przekazywaniu informacji odnośnie cech ekologicznych produktu lub usługi w usystematyzowany sposób, w celu ułatwienia konsumentom lub innym firmom dokonania wyboru bardziej ekologicznego produktu bądź usługi.
Kryteria związane z eko-etykietą nie opierają się na jednym parametrze, lecz raczej na badaniach, które analizują oddziaływanie produktu lub usługi na środowisko, w trakcie jego okresu używalności, tzw. podejście "od kołyski aż po grób", na podstawie wiarygodnych informacji naukowych. Przedstawia ono przydatne informacje dotyczące nieodłącznych kosztów produktu, od pozyskania surowców na etapie przedprodukcyjnym poprzez produkcję i dystrybucję aż po końcowe zbycie.
Informacje zamieszczone na eko-etykietach można wykorzystać w wieloraki sposób:
1. mogą okazać się pomocne przy opracowywaniu specyfikacji technicznych w celu określenia charakterystyki dostaw lub usług, które chcemy nabyć;
2. podczas sprawdzania zgodności z powyższymi wymogami można przyjąć, iż etykieta stanowić będzie dowód zgodności ze specyfikacjami technicznymi;
3. mogą stanowić punkt odniesienia, według którego oceniane będą oferty na etapie oceny (patrz przykład poniżej);
4. można wykorzystać różne rodzaje etykiet w różnych celach. Na przykład, etykiety jednorazowe mogą okazać się przydatne przy podejściu "krok po kroku".
5. jednakże, nigdy nie można wymagać od oferentów, aby uzyskali rejestrację w ramach określonego programu eko-etykiet.
Wykorzystanie eko-etykiet UE do żarówek
Unijne kryteria odnośnie eko-etykiet dla żarówek wymagają, aby żarówki charakteryzowały się żywotnością 10.000 godzin. Przy uwzględnianiu tego wymogu w przetargu na żarówki, 10.000 godzin można ująć w specyfikacjach technicznych jako minimalną żywotność oraz przyznać dodatkowe punkty w kryteriach oceny za każdy tysiąc godzin ponad 10.000 godzinowy limit.
3.3.2 Wskazówki prawne dotyczące tego, w jaki sposób korzystać z eko-etykiet oraz związanych z nimi specyfikacji dla celów procedury zamówień publicznych
Dyrektywy 2004/17/WE oraz 2004/18/WE dotyczące zamówień publicznych wyraźnie zezwalają na posługiwanie się specyfikacjami związanymi z eko-etykietami podczas określania wymogów opartych o wykonanie lub funkcjonalność dla środowiska, pod warunkiem, że:
1. specyfikacje te są odpowiednie dla określania charakterystyki dostaw lub usług objętych umową,
2. wymogi dla etykiety oparte są o informacje naukowe,
3. eko-etykiety przyjęte zostały przy udziale wszystkich osób podejmujących decyzje, takich jak jednostki rządowe, konsumenci, wytwórcy, dystrybutorzy oraz organizacje ekologiczne,
4. dostępne są dla wszystkich zainteresowanych stron.
Produkty i usługi, które opatrzone są eko-etykietą uznaje się za spełniające specyfikacje techniczne. Jednakże, firmom nie wolno postawić wymogu, aby posiadały one określoną eko-etykietę lub aby (w pełni) spełniały warunki określonej eko-etykiety. Należy przyjąć także inne odpowiednie dowody, takie jak raport z testów przeprowadzonych w uznanym ośrodku badawczym lub dossier techniczne producenta.
3.3.3 Kategorie eko-etykiet
Eko-etykiety publiczne uwzględniające wiele kryteriów (Typ I ISO 14024)
To najbardziej popularne, a także najczęściej stosowane etykiety dla celów zamówień ekologicznych. Opierają się na spełnieniu lub nie spełnieniu wielu kryteriów, które stanowią standard dla danej etykiety. Ustala się różne zestawy kryteriów dla każdego produktu lub usługi objętych programem. Kryteria te zazwyczaj określają ekologiczną wydajność, jaką musi osiągnąć dany produkt, a także mogą ustalać kryteria zapewniające, iż dany produkt nadaje się do użytku.
Przykłady interesujących europejskich oraz krajowych eko-etykiet
Do najbardziej znanych eko-etykiet uwzględniających wiele kryteriów należą: europejska etykieta (Kwiat), skandynawska etykieta (Nordycki Łabędź) oraz etykiety krajowe (takie jak Niemiecki Niebieski Anioł). Wszystkie z wymienionych etykiet mają charakter dobrowolny i oparte są o okres używalności, oraz obejmują certyfikację produktu przez stronę trzecią (tj. nie przez samego producenta). Spełniają one wysokie standardy przejrzystości oraz naukowej ścisłości pod względem określenia kryteriów oraz brakiem elementów o charakterze dyskryminacyjnym.
W przypadku unijnej eko-etykiety, na przykład kryteria dla wszystkich grup produktów oraz usług, tam gdzie ma to zastosowanie, mogą zostać skopiowane bezpośrednio ze strony poświęconej takiej unijnej eko-etykiecie do technicznych specyfikacji lub kryteriów oceny.
Jednakże, nie zawsze jest tak w przypadku wszystkich eko-etykiet. Niektóre z etykiet obejmują kryteria, które:
1. odnoszą się do ogólnych praktyk zarządzania firmą, która wytwarza produkt lub oferuje daną usługę;
2. odnoszą się do kwestii etycznych oraz innych podobnych zagadnień.
Powyższych kryteriów nie można zakwalifikować do specyfikacji technicznych, zgodnie z postanowieniami dyrektyw dotyczących zamówień publicznych, tak więc nie należy ich stosować w przypadku umów, które tym dyrektywom podlegają . W istocie, aby dane kryteria zostały zastosowane dla celów zamówień publicznych muszą się one wiązać z przedmiotem umowy.
Publiczne etykiety pojedynczej serii
Nalepki pojedynczej serii to etykiety, które związane są z jedną określoną kwestią ekologiczną, taką jak zużycie energii lub poziom emisji spalin. Istnieją dwa różne rodzaje etykiet pojedynczej serii.
Pierwszy rodzaj oparty jest o spełnienie / nie spełnienie jednego lub paru kryteriów związanych z określonym zagadnieniem, np.: energo-wydajnością. Jeśli produkt spełnia powyższe kryteria, wówczas może znaleźć się na nim etykieta. Przykładami takich etykiet jest unijna etykieta gwarantująca naturalne pochodzenie produktu oraz etykieta ang. Energy Star (Gwiazda Energii) przeznaczona dla sprzętu biurowego.
Amerykański sukces z Energy Star
W roku 1993 rząd Stanów Zjednoczonych zdecydował, iż będą dokonywane zakupy wyłącznie takiego sprzętu komputerowego, który spełnia wymogi etykiety Energy Star. Rząd Stanów Zjednoczonych to największy na świecie pojedynczy nabywca komputerów i szacuje się, iż decyzja ta odegrała istotną rolę w późniejszym zwrocie w stronę zapewnienia zgodności ogromnej większości sprzętu IT wprowadzanego na rynek ze standardami Energy Star. Korzyści ekologiczne płynące ze zwrócenia się przez administrację federalną ku Energy Star wyliczono na 200 miliardów kWh energii elektrycznej zaoszczędzonej od roku 1995, co stanowi równowartość 22 milionów ton CO2.
Drugi typ etykiet polega na klasyfikowaniu produktów lub usług według ich wydajności ekologicznej związanej z daną kwestią. Przykłady drugiego typu etykiet obejmują etykietę EU Energy (unijną etykietę energii), która szereguje sprzęt AGD według ich energo-wydajności, gdzie "A*" odpowiada najwyższej wydajności a "G" najmniejszej.
Etykiety pojedynczej serii mogą być bardzo przydatne, jeśli stosuje się podejście "krok-po-kroku" w celu uekologicznienia zamówień publicznych ze względu na to, iż pozwalają one na stopniową poprawę. Posługiwanie się standardami energo-wydajności stanowiłoby doskonały pierwszy krok w kierunku szerszego programu zamówień ekologicznych. Różne stopnie wydajności pozwalają na łatwe podjęcie decyzji o tym jak daleko się posunąć.
Prywatne etykiety
Poza głównymi etykietami publicznymi funkcjonuje także wiele etykiet prywatnych, nadzorowanych przez organizacje pozarządowe, grupy przemysłowe lub zespół różnych osób podejmujących decyzje. Obejmują one etykiety związane z programami certyfikacji leśnej (patrz Rozdział 3.4.5), takie jak ang. FSC (Rada Zarządzania Gospodarką Leśną) lub programy ang. PEFC (Pan Europejska Certyfikacja Leśna), etykiety gwarantujące naturalne pochodzenie produktu takie jak program ang. IFOAM lub etykiety dotyczące różnorodnych kryteriów takie jak szwedzka etykieta "Bra miljoval".
W zależności od dostępności oraz sposobu, w jaki się je przyznaje, programy przyznawania etykiet mogą, lecz nie muszą być dostosowane do wskazówek dotyczących etykiet ekologicznych dla celów zamówień publicznych, jak podano powyżej.